Gerundialia – mps –
GERUNDIUM:
Verbalsubstantiv, aktiv !, neutrum Singular – Deklination des Infinitiv (Þ eigene Akkusativform nur zusammen mit Präposition [meist ad]); wo es Subjekt (Nomina-tiv) oder direktes Objekt (Akkusativ ohne Präposition) ist, steht der Infinitiv.
- Ergänzungen wie beim Verb: Objekt / Adverb / adverbiale Bestimmungen.
- Das Gerundium bezeichnet stets eine Gleichzeitigkeit.
- Bildung: Präsensstamm scrib–e / nd / Kasusendungen neutr. Sg. o-Dekl.
occasio diligenter scribendi epistulam
tempus / cupidus scribendi epistulam
[epistulam] scribendi causā (final: um zu …; wegen)
paratus ad scribendum (eigene Form nur bei bloßem Gerundium nach Präposition)
scribendo (instr.) epistulam (modal: dadurch dass; indem)
unüblich: in scribendo epistulam
paratus ad scribendum epistulam
bei präpositionalen Wendungen steht Gerundivkonstruktion (s.u.)!
GERUNDIVUM:
Verbaladjektiv, passiv !, vollständiges Paradigma: scribendus, -a, -um; Bildung: Präsensstamm scrib–e / nd / Kasusendungen o- / a- Deklination.
- Gerundivum (als Attribut) anstelle / pro Gerundio (mit Akkusativ-Objekt)1:
Gerundivkonstruktion / attributiv:
- tempus / cupidus epistulae scribendae
- epistulae scribendae causā
- (in) epistulā scribendā (modal: beim; dadurch dass …)
- paratus ad epistulam scribendam (final: [um] zu + Infinitiv)
1Das aktive Gerundium + Akkusativ-Objekt kann im Genitiv und Ablativ, muss in der Regel im Dativ oder präpositionalen Ausdruck durch das Gerundivum im gleichen Kasus ersetzt werden, welches als Attribut mit passivem Charakter zum vorherigen Akkusativ-Objekt als zugehörigem Nomen tritt; die Satzteilfunktion des vormaligen Gerundiums wird nunmehr vom Beziehungswort desGerundivums übernommen, der Numerus bleibt der des ehemaligen Akkusativ-Objektes – kurz: die Satzteilfunktion des Gerundiums „wandert“ zu dessen Akkusativ-Objekt, die –nd-Form „verkommt“ zum bloßen Attribut seines früheren Objektes.
– Nobiles Romani peritissimi errant peritissimi erant
civitatem regendi civitatis regendae.
– Viri docti delectantur libros legendo libris legendis.
– Nautae navem reficiendo operam dant
navi reficiendae operam dant.
– Maxima diligentia adhibenda est in eligendo amicos
adhibenda est in eligendis amicis.
Das Gerundivum ist „Ersatzform“ für das (fehlende) Partizip Präsens Passiv !
mit notio necessitatis:
2.) a.) prädikativ bei Verben des Gebens und Nehmens sowie curare:
– pater vicino domum custodiendam dat.
– Caesar pontem trans Rhenum faciendum curat.
b) als Prädikatsnomen bei esse:
liber (mihi) legendus est (bei Negation: nicht dürfen).